Gırtlağın Bölümleri ve Görevleri

GIRTLAĞIN BÖLÜMLERİ

Gırtlakta aşağıdaki bölümler ayırdedilir.

Gırtlak üst deliği

Yutakta sınırı belirler; önde gırtlak kapağının serbest kenarından, yanlarda ibriksi kıkırdağı gırtlak kapağı kıkırdağına bağlayan kıvrımlardan (plika ariepiglotika), arkada ibriksi kıkırdakların tepesinden oluşur.

Gırtlak boşluğunun üst bölümü

Gırtlak dilinin üstünde yeralır; yanlarda karıncık şeritleriyle, önde de gırtlak kapağının gırtlak yüzüyle sınırlıdır.

Orta bölüm (gırtlak dili)

Ses telleri arasındaki bu bölge, işlevsel görevini kusursuz yerine getirir.

Alt bölüm (gırtlak dili altı)

Ses tellerinin altındaki bu bölge, soluk borusuna doğru farkedilmeden ilerler.

fizyoloji

Gırtlağın ikili görevi vardır.

SOLUNUM GÖREVİ

Gırtlak dilinin genişletici kaslarının çalışmasına bağlıdır. Sinir lifleri, akciğer-mide siniri ve gırtlak alt siniri aracılığıyla ilerlerler. Başlangıçları, solunum sisteminin bütün özerk sinir sistemi komutasını elinde tutan akciğer-mide sinirlerinin (X. kafa sinirleri çifti) soğan ilikteki kalp-akciğer solunum çekirdeğidir. Diyaframın inmesiyle oluşan soluk alma ile gırtlak dilinin genişlemesi aynı anda olur. Bu solunum evresi sırasında yutma işlemi ketlenir.

SES GÖREVİ

Gırtlak dilinin daraltıcı kaslarının kasılmasına bağlıdır. Sinir lifleri gene akciğer-mide sinirinden ve gırtlak alt sinirinden gelir. Ama üst merkezleri beyin kabuğundadır.

Ses görevi, ses tellerinin titreşmelerini sağlayan solunum havasıyla beslenir. İnsan sesinin kaynağı ses tellerinin bu titreşmeleridir. Soluk verme süresi düzenlidir ve tam solunum çevriminin 5/61 sim oluşturur. Ses tellerinin titreşme biçimi çetin tartışmalara konu olmuştur. Eir kurama göre, ses telleri tıpkı nefesli bir çalgının düdüğü gibi, hava etkisi altında titreşen bir organdır. Temel ses, tellerin az ya da çok aralı gerilmeleriyle oluşmaktadır.

Bir başka kurama göreyse, hava akımı yalnızca bir ses dayanağı rolü oynar; ses telleri, merkezi sinir sistemi kaynaklı sinir-kas uyarılarının etkisiyle oluşan frekansla titreşirler. Gırtlağın bu 2 temel görevinin yanısıra, yutkunma sırasında kapanma görevi vardır. Bu görev, soluğun tutularak gırtlak dilinin kapanması, gırtlak kapağının inmesi ve dil kökünün koruyucu etkisiyle birlikte gırtlağın yukarı ve öne hareketiyle yerine getirilir.

MUAYENE YÖNTEMLERİ

LARENGOSKOPİ

Dolaylı larengoskopi

45° eğik alın aynasıyla aydınlatılan bir ayna yardımıyla yapılır. Ayna yutak arka çeperinin yanma yerleştirilir. Gırtlağın morfolojik (ses çıkarma sırasında da dinamik) açıdan tam olarak incelenmesini büyük bir kolaylıkla sağlar.

Dolaysız larengoskopi

Genel anesteziye gerek gösterir. Özel bir larengoskop kullanılır.

Larengoskoptaki görüntü

Gırtlağın anatomik öğelerini gösterir. Solunum sırasında ses telleri ayrı dururlar. Ses çıkarma sırasında (uzun «e» harfinin söylenmesi) ses telleri birbirine yapışır.

ÖTEKİ MUAYENE YÖNTEMLERİ

Gırtlak filmi çekme

Özellikle bazı bozunlarm yayılışını saptamak açısından önemlidir.

İşlevsel araştırma

Gırtlağın ses etmenlerini incelemeye yöneliktir. Stroboskopi

Ses tellerinin biçim ve frekansını saptamayı sağlar.

Gırtlak dili filmi çekme

Geçirgenlik değişikliklerini kaydederek gırtlağın kas kasılmasını yansıtır.

Gırtlağın radyosinenıagrafisi

Özellikle değişik olayların gırtlaktaki oluşumlarını incelemek için kullanılır. Sonometre tarafından yayılan seslerin şiddeti ve spektrograf tarafından yayılan değişik seslerin frekans gamı incelenebilir.

Elektromiyografi
Ağız ya da deri içi yoluyla çeşitli gırtlak kaslarının kasılmasının incelenmesini sağlar; özellikle gırtlak felçlerinin incelenmesinde yararlıdır.Gırtlağın diklemesine kesitti — 1. Tiroyit kıkırdak.— 2. Karıncık şeridi.— 3. Karıncık.— 4. Ses teli.— 5. Yüzüksü kıkırdak.— A. Cırtlak boşluğunun üst bölümü.— B. Gırtlak dili (gırtlak boşluğunun arka bölümü).— C. Gırtlak boşluğunun alt bölümü.
Gırtlak üst deliği

GIRTLAK KASLARININ SİNİRLERİ

Akciğer-mide sinirinin (X. kafa sinirleri çifti) dalı olan gırtlak alt siniri (nervus recurrens) tarafından sağlanır.

Ses görevi

Beyin alın lobu 3. alanının dibindeki beyin kabuğundan başlar. Beyin kabuğu-soğanilik demeti (piramidal demet), soğanilikteki ambigus çekirdeğine ulaşır. Sinir lifleri bu çekirdekten, akciğer-mide siniri aracılığıyla gırtlak alt sinirine ulaşırlar.

Solunum görevi

Soğanilikteki kalp-solunum çekirdeğinden başlar, getirici lifler akciğer mide siniri aracılığıyla gırtlak alt sinirine ulaşırlar.

Gırtlak alt siniri

Gırtlak kaslarına ve gırtlak mukozasına giden oynatıcı ve duyurucu lifler verir. Sağda, X. kafa sinirleri çiftinin sağ köprücükaltı atardamarının ön yüzü düzeyindeki bölümünden doğar. Bu atardamarın alt ve arka yüzünü dolaşarak soluk borusu ile yemek borusu arasındaki olukta yükselir ve gırtlağa varır. Solda, X. kafa sinirleri çiftinin aort kavsinin alt yüzü düzeyindeki bölümünden doğar ve arkaya doğru giderek, oyukluğu içine aort kavsini alan bir yay çizerek yükselir ve gırtlağa ulaşır.