Çene Kırıkları,Alt Çene Kırıkları

ÇENE KIRIKLARI

ALT ÇENE KIRIKLARI

Bu kırıklara kazalar, özellikle de trafik kazaları (otomobil, motosiklet) nedeniyle çok sık raslanır.

Eskiden kırıkların tedavisiyle ortopedi ilgilenirdi. Günümüzde ise cerrahi ve ortopedi birlikte çalışmaktadır.

Dişler, çene kırıklarına, sözgelimi baldır kemiğininki gibi klasik kırıklardan ayrı bir özellik verir. Eş dişlerin birbiri üstüne gelmeleri tedavide bir işaret sistemi görevi yapabilirler; ne var ki dişlerin, bir enfeksiyona yolaçabilme ya da kırık çizgisinde bulunabilme gibi büyük sakıncaları da vardır.

Nedenler

Kırıkların 2 büyük nedeni vardır: Travmalar ve hastalıklar.

Travmalar

Özellikle trafik kazaları kırıklara yolaçar.

Kavgalar da alt çene kırıklarına yolaçabilir: Alt akıl dişinin çekimi, bazı koşullarda alt çene açısı kırıklarına neden olabilir.

Hastalıklar

Tabes (frenginin dördüncü evresi), alt çenenin bir bölümünü kemik ölümüyle yokederek, kendiliğinden ağrısız kırığa yolaçabilir.

Kistler ve kist kökenli urlar da kemiği bir kabuk gibi incelterek, kendiliğinden ya da uyarı ile oluşan bir kırığın başlangıç noktası olabilirler.

Kanserlerin çene kemiğindeki yayılmaları sonucu oluşan kırıklar da bunlar arasında sayılabilir.

Teşhis

Klinik muayeneye ve röntgene dayanır. Alt çene kırıklarının başlıcası, alt çene cisminin yan kırığıdır.

Klinik muayene

Ağız dışı muayene

Travmaya uğrayan tarafta daha gelişmiş bir ödem ve morluk (kanın damar ve yumuşak dokular dışına çıkması; ciddi değildir) görülür. Elle muayenede alt kenarda ağrıya yolaçan bir çıkıntı (kırığa özgüdür) araştırılır. Dudak-alt çene bölgesinin duyarsızlaşması da araştırılmalıdır.

Ağız içi muayene

Önce gözle, dudaklar yarı açık iken dinlenme durumunda, orta kesici dişin ucunda ön parçaların arka parça üstüne geçmesine bağlı olarak kırık tarafa doğru bir yana kayma olup olmadığı aranır.

Aynı biçimde, erken gelişmiş ve anormal bir azı dişine bağlı ön açıklık bulunup bulunmadığı saptanır.

Daha sonra, ağız açılabiliyorsa, anormal bir hareketlilik, dişlerde ya da diş çukurlarında travma izleri araştırılır.

Diş kemeri üstünde normalde olmaması gereken bir açıklık bulunması, kırığın yerini gösterir.

Röntgen muayenesi

Teşhis klinik muayeneden sonra konur; ama röntgen filmi, temel tamamlayıcı muayenedir. Gerçekten kırığın kesin yerini, kırık çizgilerinin sayısını, birlikte bulunabilecek başka kırıkları ya da yabancı cisimler olup olmadığını değerlendirmeyi sağlar. Diş hekimi, değişik doğrultularda röntgen filmleri isteyebilir.

Evrim

Genel kural olarak, yerine oturtma ve hareketsizleştirme (30-40 günlük tesbit) biçimindeki tedaviden sonra normale dönülür.

Bununla birlikte bazen ihtilatlar görülebilir: — ihtilatlar ya kırılma anında ortaya çıkarlar (sözgelimi kurşuna bağlı kırıklarda kanama durumu) ya da ikincildirler; enfeksiyon ihtilatları (hücresel bağdokusu iltihabı ya da diş kökenli kemik iltihabı); yerine oturtmanın ve tesbitin yetersizliğine bağlı, bir enfeksiyon odağına bağlı ya da duyarlık bozukluklarına (alt çene derisi ve dudakta) bağlı kaynama gecikmesi.

Alt çene kırıklarının öteki biçimleri

Orta çizgi kırıkları

Yolaçtıkları kırık parçalarının ayrışması fazla önemli değildir. Kırık çizgisi ters Y biçimindedir ve çene ucu çıkıntısının her 2 yanından geçer. Bu kırıklar genellikle iyicildirler ve kolay tedavi edilirler; ama kaynamama ve yalancı eklem’ romatizması belirtileri verme tehlikesi yüksektir.

Orta çizgi yanı kırıkları

Orta çizgi kırıklarının özelliklerini gösterirler; ama kırık çizgisi düzdür ve köpekdişi düzeyinde yeralır.

Alt çene açısı kırığı

Sık raslanır.

Kas kütlelerinin komşuluğu (masseter kası dıştan, iç kanatsı kas içten komşudurlar) nedeniyle, kırık parçalarının ayrışması fazla önemli değildir. Alt çene kemiği içinde gömülü kalmış alt akıl dişi, kırığın düzeltilmesinde sorun yaratır.

Alt çene kolu kırıkları

Biçimleri çok değişiktir: Yatay çizgi biçiminde, Y ya da V biçiminde kırıklara raslanır. Alt çene kolu, masseter kası ve elmacık kemeri ile nispeten iyi korunur.

Alt çene boynu çıkıntısı kırıkları

Karmaşıktırlar Genellikle şu kırıklar gözlenir: Alt. çene boynu çıkıntısı kırıkları; genellikle hiç ayrışmayan alt çene boynu çıkıntısı altı alçak kırıklar; yukarıya, öne ve içe ayrışan alt çene boynu çıkıntısı altı yüksek kırıkları; alt çene boynu çıkıntısının şakak kemiği eklem yüzeyi üstünde ezilmesi.

Dişsiz kişilerde kırıklar

Tedavileri sorunludur. Gerçekten, kırığın yerine oturtulması nispeten kolaydır; ama hareketsizleştirme (tesbit) çoğunlukla güçtür. Kırığın tesbiti için cerrahi yöntemler kullanılır: Vidalama ya da çember biçiminde teller. Ayrıca önceden yapılmış protezler de kullanılabilir.

Kırığın yerine oturtulmasında hafif bir kusur varsa, yeni protezler normal bir yapay kanama gerçekleştirebilir.

Çocuklarda kırıklar

Ender raslanır. Çoğunlukla «yeşil ağaç kırıkları» denen kırıklar gözlenir. Bunlarda gerçek bir kırık çizgisi yoktur. Bir kırığın yolaçtığı hareketlilikle karşılaştırılabilecek bir kemik hareketliliği vardır; ama röntgende kırık görülmez.

Tedavi

Hemen alt çeneyi hareketsizleştirmek ve dili

iplerle göğüs kemiğine ya da yanaklara tutturarak arkaya doğru düşmesini önlemek (duruma göre) gerekir.

Daha sonra kırık yerine oturtulur ve hareket-sizleştirilir. Eskiden tesbit için kauçuktan yapılmış aygıtlar kullanılırdı. Günümüzde uzmanların arasından seçme yapacakları çeşitli yöntemler vardır.

Ortopedi yöntemleri

Olanak varsa, her zaman öncelikle uygulanmalıdır. Duruma göre bağlar (Iwy bağı), ateller, yarık alçılar (gutiyer) ve kemerler kullanılır.

Ameliyat yöntemleri

Ortopedik tedavi uygulanamazsa ya da yetersiz kalmışsa, ameliyata başvurulur: Vidalama ya da çemberleme teller. Bu yöntem iki çenenin de kilitlenmesini önler-, ama hastanede, cerrahi bir ekip tarafından uygulanmalıdır.