Sümüksel Zar Hastalıkları ve İltihapları

SÜMÜKSEL ZAR HASTALIKLARI

Sümüksel zarın (konjonktiva) enfeksiyon, virüs ve iltihap kökenli hastalıklarını, trahomu, pemfi-gusu ve sümüksü zar yozlaşmalarını kapsarlar.

SÜMÜKSEL ZAR İLTİHAPLARI

Kökenleri çeşitli olan sümüksel zar iltihapları (konjonktivitler), sümüksel zar ödemi, aşırı salgılanma ve kızarma ile ortaya çıkarlar. Bu salgılar ya berraktırlar ya da irinlidirler ve sabahları uykudan kalkıldığında, gözlerin açılmasını engelleyecek biçimde kirpiklerin çapaklanmasına yolaçarlar. Görme, genel kural olarak bozulmamıştır. Hasta gözlerinde yanma duyar. Bakteri incelemesinin teşhise büyük yardımı vardır. Sümüksel zardan alınıp mikrop ortamına konan salgı örneği, çoğunlukla bir mikrobun tanınmasını ve antibiyotiklere duyarlığının denenmesini sağlar.
Virüs kökenli saydam tabaka-sümüksel zar iltihabı. Kesecikli üst gözkapağı sümüksel zarı kırmızıdır.

Yalın mikropların yolaçtığı sümüksel zar iltihapları

Virüs kökenli sümüksel zar iltihaplarının ya-nısıra, en sık raslanılanlardır. Sorumlu mikroplar çoğunlukla stafilokok, streptokok ve pnömokoktur.

Daha ender olarak Morax basili, Weeks basili ya da proteus bakterileri’ sorumlu olabilir. Bu tür sümüksel zar iltihaplan, uygun bir antibiyotik tedavisiyle birkaç günde hızla iyileşir.

Gonokok kökenli sümüksel zar iltihabı

Gonokok, belsoğukluğuna yolaçan mikroptur.

Erişkinde de sümüksel zar iltihabına yolaç-makla birlikte, daha sık görülen, yeni doğan ço-cuklardaki, annenin üreme organlarından geçiş sırasında bulaşma ile ortaya çıkan sümüksel zar iltihabıdır.

Belirtiler doğumdan 1-3 gün sonra başlar: Gözkapağı ödemi, san ve bol sümüksel zar salgılaması. Sümüksel zardan alman salgı örneğinde sorumlu gonokokun bulunması, teşhisi doğrular. Antibiyotikli damlalar birkaç günde iyileşmeyi sağlar. Yeni doğmuş çocuktaki sümüksel zar iltihabı, doğumu izleyen ilk dakikalarda bütün çocukların her iki gözüne antibiyotikli bir damla damlatılmasının gereğini açıklar.

Virüs kökenli sümüksel zar iltihapları Yeni doğmuş çocukta sümüksel zar iltihapları

Yeni doğmuş çocukta sümüksel zar iltihabına, bir virüs de yolaçabilir. Çocuğun hastalığa yakalanması, gonokok kökenli sümüksel zar iltihabında olduğu gibi, annenin üreme yollarından geçiş sırasında olur. Ama hastalık daha geç (doğumdan sonraki ilk haftanın sonlarına doğru) ortaya çıkar. Sümüksel zardan alman salgı örneğinde mikrop görülmez. Ama sümüksel zarın kazınmasıyla elde edilen sümüksel zar hücrelerinin incelenmesi, bazı özel hücrelerin varlığını ortaya koyar. Kural olarak hastalık tedaviyle çabuk iyileşir ve iz bırakmaz.

Virüs kökenli çocuk hastalıklarının yolaçtığı sümüksel zar iltihapları

En çok kızamık ve kızamıkçık gibi virüs kökenli hastalıklar sırasında, bazen de enfeksiyöz mononükleoz, çiçek ve suçiçeği gibi hastalıklarda, sümüksel zar iltihaplarına raslanabilir.

Kesecikli sümüksel zar iltihapları

Gözkapağı sümüksel zarları üstünde yuvarlak, yan yana sıkışmış ve bu görünümleriyle balık yumurtalarına benzeyen çıkıntılar ile nitelenen virüs kökenli sümüksel zar iltihaplan, bu terim altında toplanır.

Yutak iltihabıyla birlikte olan sümüksel zar iltihapları

Sümüksel zar iltihabı,genel bir ateşli hastalık tablosu ve yutak iltihabı (farenjit) ile birliktedir. Özel tedavisi yoktur. Bununla birlikte, tabloya enfeksiyon eklenmesi olasılığı vardır. Hastalık genel kural olarak 8-10 günde iyileşir.
Hastalık, adenovirüs kökenli olan bulaşıcı saydam tabaka-sümüksel zar iltihabına benzerse de, bu hastalıkta saydam tabaka hastalanması yoktur.

Uçuk kökenli sümüksel zar iltihabı

Uçuk kökenli saydam tabaka iltihabına yolaçma olasılığı nedeniyle tehlikelidir.

Reiter sendromu

Hastalığın başlangıcı bir sidik yolu iltihabıyla (üretrit) birliktedir. Daha sonra eklem belirtileri ortaya çıkar. Sidik yolu iltihabı iz bırakmadan iyileşir. Eklem belirtileri bazen uzun yıllar sürerek, kireçli omurlararası bağ iltihabı hastalığı (anki-lozan spondilartrit ya da P. Marie Strumtel hastalığı) tablosuyla sonuçlanır. Sümüksel zar iltiha-bıysa, uyuşuk biçimde gelişen uvea bozunları (iris iltihabı) ile birlikte olabilir.

Yalancı zarlı sümüksel zar iltihapları

Bazı sümüksel zar iltihapları, göz kapaklarının sümüksel zarına az ya da çok yapışık kalın bir yalancı zar bulunmasıyla nitelenirler. Yalancı zarlı sümüksel zar iltihaplarının çeşitli nedenleri vardır. Yalın mikropların yolaçtığı sümüksel zar iltihapları sırasında ya da bir kuşpalazı (difteri) sırasında, yalancı zarlara raslanabilir. Ama yalancı zarlar özellikle iki hastalığı nitelerler: Odunsu sümüksel zar iltihabı ve Stevens-Johnson sendromu.

Odunsu sümüksel zar iltihabı

Özellikle küçük kız çocuklarında görülür. Burun – yutak iltihabıyla giden ateşli bir hastalık tablosuyla birliktedir.

Yalancı zar, üst gözkapağının arka yüzünde belirir ve ameliyatla alınmasından sonra çoğunlukla yeniden oluşur. Gözkapağı sert ve kalınlaşmıştır. Saydam tabakanın da hastalanması genel kuraldır. Etkili tek tedavi, ışın tedavisiyle birlikte ameliyattır.

Çocukta, yüksek ateşle deride, ağız ve üreme organları mukozalarında yerleşmiş değişik tipte (aynı hastada) bir döküntü ile nitelenir. Sümüksel zar da hastalığa yakalanabilir. O zaman tehlike, göz kapakları ile göz arasında yapışıklıklar ortaya çıkmasıdır; antibiyotikli ve heparinli merhemlerle, damlalarla bu tehlike önlenmeye çalışılır.

Süreğen ya da tekrarlayıcı sümüksel zar iltihapları

Tekrarlayıcı bir sümüksel zar iltihabı ya da süreğen biçimde ilerleyen sümüksel zar iltihabı durumunda gözyaşı yolları kökenli sümüksel zar iltihapları ve alerji kökenli sümüksel zar iltihaplan düşünülmelidir.

Gözyaşı yollarının tıkanması

Enfeksiyon kökenli sümüksel zar iltihabına yolaçan bir gözyaşı kesesi enfeksiyonuyla birliktedir. Sümüksel zar iltihabı antibiyotikli damlalarla iyileşir; ama, gözyaşı yolları tıkalı kaldığı sürece tekrarlayacaktır. Dolayısıyle, bir sümüksel zar iltihabı durumunda her zaman, gözyaşı yollarının geçirgenliği denetlenmeli, engeli kaldırmak için ameliyat dahil bütün yollara başvurulmalıdır.

Alerji kökenli sümüksel zar iltihapları

Süreğen biçimde ilerlerler. Sümüksel zar ödentiyle ve sümüksel zarda, merkezinde bir damar bulunan küçük kabartılar bulunmasıyla nitelenirler. Sorumlu alerji etkeni değişiktir (makyaj gereçleri, toz, polen, göz damlası, v.b.).

Kortizonlu göz damlaları hastaları rahatlatırsa da, gerçek tedavi ya sorumlu alerji etkeninin ya da bu etkene duyarlığın ortadan kaldırılmasıdır.

Sümüksel zar altı kanama

Sümüksel zar altında kan toplanmasıdır; kendiliğinden ya da bir zedelenme sonucunda ortaya çıkabilir; birkaç günde yiter. Kendiliklerinden ortaya çıkan ve tekrarlayan kanamaların nedenleri araştırılmalıdır (atardamar yüksek basıncı, şeker hastalığı kan hastalığı, pıhtılaşma bozuklukları)