İkincil Alyuvar Artışları

İKİNCİL ALYUVAR ARTIŞLARI

Çok sayıdadırlar; belli sayıda ortak özellikleri vardır:

— dalak büyümesi bulunmaması;

— akyuvar ve kan pulcuklarr (trombosit) sayısının normal olması;

— neden olan hastalığın tedavisi ile alyuvar artışının ortadan kalkma olasılığı.

NEDENLER

Nedenler 2 çeşittir: Kanda oksijen azalması;bazı urlar.

Kanda oksijen azalması

Kanda oksijen azalması (hipoksemi) terimi, atardamar kanının oksijeninin azalmasını belirtir. Bu azalma belli bir eşiğe vardığında, alyuvarların sayısı artar (bu düşüşe karşı savaşmak için).

Kanda oksijen azalmasına, dolayısıyle de alyuvar artışına yolaçabilen 3 çeşit hastalık ya da bozukluk vardır: Solunum bozuklukları; kalp-damar hastalıkları; bazı zehirlerin yolaçtığı bozukluklar.

Solunum bozuklukları

Yüksek yerlere çıkınca baş dönmesi, halsizlik, kulak çınlaması, baş ağrısı, terleme (kan oksijeninin azalması sonucu) görülür. Yükseklik arttıkça havanın oksijeni azalır (gerçekte havanın bileşimi aynıdır, ama basınç düşer).

Dağda yaşayan kişilerde, bu oksijen basıncı düşüklüğüne karşı savaşmak için alyuvar sayısı artar ve bu alyuvar artışı, deniz düzeyine dönüldükten sonra birkaç ay sürer. Yüksek yerlerde yaşayanlarda ve süreğen dağ hastalığı (Monge hastalığı) olan kişilerde alyuvar artışı vardır.

Süreğen solunum yetmezliklerine (en sık nedeni amfizemdir), silikoz, akciğer bağdokusu artışları, sarkoyidoz ya da Besnier – Boeck – Schau-mann hastalığı gibi süreğen akciğer hastalıklarına bağlı olabilir. Klinik düzeyde alyuvar artışı,has
tanın yüzünün kızarmasına (eritroz) yolaçar; bu, niteleyici bir belirtidir; çünkü solunum yetmezliğine bağlı el ve ayaklarda siyanoz (morumsu renk) ile birliktedir.

Kan oksijen düşüklüğüne bağlı alyuvar çoğalmaları. — ı. Beyincik anjiyoblastomu. — 2. Solunum yetmezlikleri. — 3. Siyanozlu doğuştan kalp hastalıkları. — 4. Karaciğer kanseri. — 5. Böbrek kanseri.

Solunum yetmezliğinin tedavisi, alyuvar sayısının ilerleyici biçimde normale dönmesini sağlar.

Pickwick hastalığı (Dickens’in ünlü romanının adından), aşırı şişmanlarda görülen bir hastalıktır. Şişmanlık, solunum merkezini engeller ve akciğer hava kesecikleri düzeyinde gaz ahş-veri-şinin düşmesi, ikincil bir alyuvar artışına yolaçar.

Kalp-damar hastalıkları

Bazı kalp-damar hastalıkları kanda oksijen azalmasıyla (hipoksemi) birliktedir.

Siyanozlu doğuştan kalp hastalıkları kalp düzeyinde, toplardamar kanı ile atardamar kanı arasında kısadevreyle birliktedir. voğunlukla alyuvar artışı, yaşamın 2. yılma doğru açıkça ortaya çıkar.

Birincil alyuvar artmaları (Vaquez hastalığı). — 1. Baş ağrıları, baş dönmeleri. — 2. Yüz kızarması. — 3. Mukozaların canlı kırmızı rengi. — 4. Dalak büyümesi.

Bazı zehirleyici maddelere bağlı bozukluklar

Karbon monoksit gibi bazı zehirler, hemoglobini bağlar, dolayısıyle de kanda oksijen azalmasına yolaçabilirler.

Urlar

Alyuvar artışına yolaçan bazı urlar vardır.

Birinci sırada böbrek kanseri yeralır; ameliyatla çıkarılması, alyuvarların normale dönüşünü sağlar. Bu alyuvar artışının mekanizması anlaşılmaya başlanmıştır; çünkü normal durumda böbrek, salgıladığı bir hormonla (eritropoyetin) kemik iliğinin alyuvar yapımını hızlandırır; az sayıda bazı böbrek kanserlerinin bu hormonu salgılamaları, alyuvar artışına yolaçar.

Alyuvar artışına yolaçan öteki urlar, karaciğer kanseri ve beyincik hemanjiyoblastomu’dur.