İlik Yetmezlikleri

İLİK YETMEZLİKLERİ

Bu kansızlıklar, kırmızı kemik iliğinin alyuvar yapımındaki bir bozukluğa (kemik iliği etkinliğinde durma) bağlıdır.

Gerçekte, kemik iliğindeki yapım bozukluğu, ürettiği 3 diziden (alyuvar dizisi; parçalı çekirdekli akyuvar dizisi; kan pulcuklan dizisi) her birinde görülebilir. İlik yetmezliğinin bir dizide ya da 2 dizide, hattâ. 3 dizide birden olmasına göre «ayrışık» ya da «toptan» olduğu söylenir. İlik yetmezlikleri, kan hastalıklarının en sık raslanılanlarıdır. Dolayısıyle kan ve kan yapıcı organ hastalıkları arasında özel bir yer tutarlar.

İLİK YETMEZLİKLERİNİN SINIFLANMASI

İlik yetmezlikleri 3 çeşit olabilir:

— kan dizileri kökenli hücre azalmasına bağlı; bunlar, ilik «gelişme bozuklukları» ya da yetmezlik tam olmadığında, «ilik gelişme kusurları» diye adlandırılırlar;

— kemik iliğine alyuvarları yapmak için gerekli maddelerin eksikliğine bağlı; bu bölüme, bu ilk maddelerin ilik tarafından kullanılma bozuklukları da girer;

— ilk 2 bozukluğun birleşimine bağlı.

Kan dizileri kökenli hücre azalmasına bağlı ilik yetmezlikleri

Çoğunlukla toptandırlar, yani her 3 dizide birden görülürler; ama bazen ayrışık da olabilirler

(yani doğuştan saf alyuvar eksikliğinde olduğu gibi, tek bir diziyle ilgilidirler).Tek başlarına ya da bir başka hastalıktan sonra ortaya çıkarlar.

Toptan ilik gelişme bozuklukları (aplastik kansızlıklar) ya da gelişme kusurları

Bunlar, iliğe anormal hücrelerin yerleşip iliği boğmasının yolaçtığı gelişme bozuklukları olabilir: Kan kanserleri; kemik iliğine yayılma yapan kanserler.

İliğin hücrelerinin yıkımına bağlı ikincil gelişme bozuklukları da olabilirler. Işınlar (atom bombası); zeirler, kansere karşı ilaçlar.

Birincil gelişme bozuklukları, ya belirsiz bir nedenden ötürü sonradan oluşurlar (edinsel) ya da çok ender olarak doğuştandırlar (Fanconi hastalığı).

Ayrışık ilik gelişme bozuklukları ya da gelişme kusurları

Doğuştan ya da sonradan edinilme, hastalıklardır; çok daha ender raslanırlar.

Kemik iliğinden örnek almak için (sözgelimi, göğüs kemiğinden) gereçler.

Blackfan-Diamond hastalığı (doğuştan saf alyuvar kansızlığı), yalnızca alyuvar dizisini etkileyen” bir yapısal (doğumdan başlayarak) ilik gelişme bozukluğudur; ama yalnızca akyuvar dizisini ya da trombositler dizisini etkileyen yapısal gelişme bozuklukları da vardır. Ötekiler, sonradan edinilme hastalıklardır: Sözgelimi alyuvarların yapım yetmezliği, alyuvar yıkımlı kansızlıkları izleyebilir (bu durumda hastada eritroblast eksikliği ya da alyuvarları veren genç hücrelerde eksiklik olduğu söylenir).

Kemik iliğine gerekli maddelerin eksikliğine ya da ilik tarafından kullanılmalarının bozukluğuna bağlı ikincil ilik yetmezlikleri

Demir eksikliği ya da iliğin iyi çalışmasına gerekli hormonların eksikliği (sözgelimi tiroyit hormonu) nedeniyle oluşabilirler.

İlik gelişim bozuklukları, kan ve kan yapıcı organlarda en sık raslanan hastalıklardandır.

Bu makina, bir vericinin kanını sürekli biçimde alır ve onu, kan fazlarını yoğunluklarına göre ayıran merkezkaç kabının içinde döndürür. Ağır bölümler kabın kenarına doğru gider, buna karşılık akyuvarlar gibi hafifler, merkezde kalır.

Toptan ya da ayrışık (iliğin 3 dizisinden yalnızca birini etkileyerek) olabilirler.