Toplam İlik Gelişme Bozuklukları ve Nedenleri

TOPLAM İLİK GELİŞME BOZUKLUKLARININ NEDENLERİ

Bir ilik gelişme bozunhığunun nedenlerinin mutlaka araştırılması gerekir; çünkü, bazen çok etkili olabilen bir tedavinin seçilmesini sağlar; ayrıca, hastalığın ciddiliği konusunda bilgi verir.

Bu araştırmada klinik muayenenin ve birçok tamamlayıcı muayenenin yanısıra, özellikle hastanın mesleğini, geçirdiği değişik hastalıkları ve en son kullanmış olabileceği ilaçlan gözönüne derinlemesine bir soruşturma gerektirir.

Aşırı doz ve sürede verildiklerinde her kişide toplam ilik gelişme bozukluğu yapan etkenler

Röntgen ışınları, çoğunlukla geç ortaya çıkan bir ilik yetmezliği oluştururlar; antimetabolitler, azotlu hardallar gibi hücre bölünmesini durduran ilaçlar, aktinomisin gibi bazı antibiyotikler de (bütün bu ilaçlar kansere karşı kimyasal tedavilerde kullanılırlar), ilik yetmezliğine yolaçarlar.

Aşırı duyarlığı olan kimselerde mesleğe ya da bazı kimyasal maddelerin kullanımına bağlı zehirlenmeler

Yalnızca «duyarlı» diye nitelenen kişilerde bir ilik gelişim bozukluğu oluştururlar.

Neden olan ürünler çok sayıda olduğundan, burada adlarını saymakla yetineceğiz:

— kloramfenikol: Tekrar tekrar kullanılmasının sonucu olduğu sanılan ender ilik gelişim bozuklukları oluşturur. İlik yetmezliği —ortaya çıkarsa— ayrışık olabilir ve parçalı çekirdekli akyuvarların azalmasına yolaçar (agranülositoz); genellikle geleceği iyidir, ama ilik yetmezliği bazen toptan da olabilir; o zaman geleceği çok daha ciddidir;

— fenilbütazon gibi iltihaplanmaya karşı ilaçlar;

— bazı pıhtılaşmaya karşı ilaçlar (dikumarol);

— bazı sara ilaçları (nidantoin gibi);

— ruhsal çöküntüye karşı ilaçlar (klorpromazin, meprobomat);

— birçok sülfamit;

— klor temelli bazı (böcek öldürücü) ilaçlar;

— bazı saç boyaları.

Bütün bu nedenler, bu ürünlerden herhangi biriyle mesleksel gerekçelerle ilişkide olan ya da tıbbi gerekçelerle alan her kişide, düzenli olarak kan sayımının gözlenmesinin gerekliliğini açıklar.

İliğin anormal hücrelerle kaplanması

Bu anormal hücreler kemik iliğini doldururlar.

İvegen kan kanseri

Bu hastalık sırasında miyeloblast adı verilen anormal genç akyuvar hücreleri kemik iliğini kaplarlar.

Öteki hastalıklar

İvegen kan kanserinin yanısıra, şunlar saptanır:

— kemik iliğine yayılmalar yapabilen bazı kanserler;

— Franklin hastalığı (ağır zincir hastalığı);

— mültipl miyelom; VValdenström hastalığı;

— Hodgkin hastalığı.

Daha ender öteki nedenler Enfeksiyon nedenleri

Başlıcaları şunlardır:

— kemik iliği veremi;

— bazı septisemiler (ama septisemilerin, ilik yetmezliklerinin bir ihtilatı da olabilecekleri unutulmamalıdır) .

Fanconi hastalığı

Çok ciddi kalıtımsal bir hastalıktır. Çocukta kemik iliği yetmezliğine bağlı ikincil belirtilerle, derinin siyah renk almasıyla, boy ve ağırlık gelişmesinde gecikmeyle, özellikle de kemiklerle (başparmakta), gözle ve böbrekle ilgili oluşum bozuk-luklarıyla ortaya çıkar.

Marchiafava-Micheli hastalığı (soğukta gelen kan işeme nöbetleri) da bir ilik yetmezliğine yolaçabilir.

Bilinmeyen nedenler

Birçok toptan ilik yetmezliklerinin nedeni, bütün araştırmalara karşın bulunamamıştır. Bunlar ivegen ya da süreğen ciddi hastalıklardır.

İvegen olanlar, özellikle genç kişilerde görülür; apansızın başlar ve çok hızlı gelişirler.

Süreğen olanlar daha sık rastlanan hastalıklardır; gerek kadın, gerek erkek erişkinlerde (40 yaşını aşmış) görülürler.

TOPTAN İLİK GELİŞME BOZUKLUKLARININ TEŞHİSİ

En sık raslanan yetmezliklerdir.

Klinik belirtiler

Hastalık bir kanama, bir enfeksiyon ya da bir kansızlıkla apansızın başlayabilir.

Ama çoğunlukla yavaş yavaş, ilerleyici biçimde yerleşir ve hastalığın değişik belirtileri ancak haftalar ya da aylar sonra ortaya çıkar. Bu belirtiler, 3 dizinin her birindeki değişik derecelerdeki ilik yetmezliğini ortaya koyarlar.

Hastanın deri ve mukozaları soluktur. Yorgundur. Bütün bu belirtiler kansızlığı ortaya koyar.

Bunlara, büyük kansızlıklarda görülen öteki belirtiler de eklenebilir: Bitkinlik; baş dönmeleri; hafif bir çaba harcamadan sonra soluk soluğa kalma-, kalp üfürümleri.

Trombosit yetmezliğini gösteren çürükler ya da peteşiler (küçük kırmızı kanama noktaları) biçiminde deri kanamaları vardır.

Ağızda, burunda, özellikle de değişik iç organlarda, beyinde, beyin zarında (ya da her ikisinde) tehlikeli kanamalar olabilir.

Aynı zamanda, parçalı çekirdeklilerin, özellikle de organizmanın enfeksiyonlara karşı savunması ile yükümlü nötrofillerin yetmezliğini gösteren enfeksiyon belirtileri vardır.

Bazen tekrarlayıcı solunum sistemi enfeksiyonları, bazen de yüksek ateş ile giden yaygın enfeksiyonlar (septisemi) olabilir.

Şunlar da eklenebilir:

— bir ağız enfeksiyonu (ağız iltihabı ya da doku ölümü yapıcı bir anjin);

— pamukçuk (antibiyotiklerin gelişmesini ko-laylaştırabildiği candida albicans adlı mantar yol-açar);

— verem.

Klinik muayenede dalak, karaciğer ve lenf düğümleri çoğunlukla normaldir.